De Bruegelse vlaaien dateren van 450 jaar geleden. Vinden we een link tussen die vlaaien, afgebeeld op het schilderij ‘Nederlandse spreekwoorden’ van Bruegel, en de Lierse vlaaikes die vandaag uit de oven komen bij Bakkerij Hendrickx? Bakker Johan heeft de traditie van vlaaikes bakken alvast met de paplepel meegekregen. Toen hij twee jaar was trouwde koning Boudewijn met Fabiola. Hij mocht, als zoon van een ervaren vlaaienbakker, Lierse vlaaikes uitdelen aan het kersverse koningspaar dat op bezoek was in Lier. Later toen hij twaalf was, bakte hij zelf al Lierse vlaaikes terwijl hij in avondschool de opleiding tot bakker volgde. “Ik ben geboren met een Liers vlaaike in de maag”, lacht Johan.

Vlaaikes van A tot Z

Lierse vlaaikes zijn kleine eenpersoonsgebakjes, zo’n 3 cm groot en met een diameter van maximum 5 cm. Johan legt uit hoe ze de vlaaikes al bijna 65 jaar op dezelfde manier maken: “In onze beginjaren bakte een oude Lierse bakker onze vlaaikes, maar toen hij er genoeg van kreeg, heeft hij het recept aan mijn vader doorgegeven. Op een paar kleine aanpassingen na gaan we tot op vandaag nog steeds op dezelfde manier te werk.” 

“Eerst en vooral maken we zelf paneermeel met de overschot van stokbrood en pistolets. Dan beginnen we aan het koekje, waarvoor we water, boter en bloem mengen. Dat wordt gekneed tot een soepel deeg, zodat we het later gemakkelijk in de vormpjes kunnen duwen. Vervolgens bereiden we de vulling met siroop, melk, de vierkruidenmengeling, bloem en paneermeel. We laten deze pap dan ongeveer drie uur rusten. Zo kan het paneermeel de melk opnemen en krijgen we een volle, smeuïge vulling. Na het vullen met een spuitzak gaan ze voor 50 minuten in de oven op 180 graden. De verse vlaaikes worden uitgestald in de winkel of verpakt in een typische rol van tien Lierse vlaaikes”, vertelt Johan trots  

Het vlaaiverhaal in evolutie 

“Het recept mag dan niet veel veranderd zijn, de manier van vlaaikes bakken is toch sterk geëvolueerd doorheen de jaren”, weet Johan. “In de 18e eeuw maakten de Lierse bakkers een keer per week vlaaikes en droegen deze dan in een kruiwagen naar de Vogelmarkt in Antwerpen. Nu maak ik een grote portie van de vulling en vries dat in. Wanneer er vlaaikes in de winkel nodig zijn, zet ik onmiddellijk een reeks in de oven. Zo kan ik op elk moment verse vlaaikes aanbieden.”

Orde van het Liers vlaaike

Het Liers vlaaike won doorheen de jaren enorm aan populariteit. Daarom richtte Johan in 1999 de Orde van het Liers vlaaike op, waarbij nu zes bakkers aangesloten zijn. “We gebruiken allemaal hetzelfde recept en leveren dezelfde kwaliteit”, vertelt Johan. “In tegenstelling tot vroeger toen elke bakker anders te werk ging. Nu staan we samen voor het beste Lierse vlaaike. En dat loont, want zelfs ver buiten Lier worden de vlaaikes erg gesmaakt. Zo herinner ik me dat tijdens een wedstrijd voor streekproducten, toenmalig Antwerps burgemeester Patrick Janssens onmiddellijk een Liers vlaaike uitkoos, omdat hij dat het lekkerste vond van alle aanwezige streekproducten.”

Onze volgende afspraak is bij Jeanne Moens in Dendermonde. Ze groeide op in een boerengezin en verse landbouwproducten waren bij haar dan ook dagelijkse kost. Vandaag legt ze de lat nog steeds even hoog voor de ingrediënten van haar vlaai. Wij gaan gezellig bij haar op de koffie. Terwijl ze haar vlaai op traditionele wijze bakt, vertelt ze over hoe haar familie al generaties lang van dit gebak smult.